Harde uitspraken van kabinet over ongevaccineerden waren ‘onbedoeld’, zegt Rutte

Rutte (VVD) kan zich voorstellen dat sommige uitspraken van kabinetsleden over ongevaccineerden tijdens de coronacrisis als hard zijn ervaren, bekende hij woensdag tijdens het debat over het eerste rapport van de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV), dat vorig jaar werd uitgebracht. Ook had hij achteraf gezien misschien meer moeten luisteren naar de mensen die het oneens waren met de coronamaatregelen, zei de premier.

De premier deed de uitspraken in antwoord op een vraag van fractievoorzitter Caroline van der Plas van BBB. Zij vroeg of het kabinet tijdens corona te hardvochtig was over ongevaccineerden, of te weinig het gesprek werd aangegaan met deze mensen. "Misschien onbedoeld, maar zeker niet bedoeld,” antwoordde Rutte, die vervolgens zei dat hij destijds met iedereen het gesprek aanging en dat hij daarbij zo zorgvuldig mogelijk zijn woorden probeerde te kiezen. "Maar je moet oppassen met wat je zegt. Dat zal best weleens fout zijn gegaan."

Steeds hardere uitspraken

Na de uitrol van de vaccins lieten bewindslieden, zoals toenmalig minister van VWS Hugo de Jonge, zich in steeds hardere bewoordingen uit over mensen die weigerden zich te laten vaccineren met de haastig ontwikkelde COVID-prikken – waarvoor zelfs de definitie van vaccin werd aangepast om ze vaccin te kunnen noemen. Reclametaal van De Jonge 'met een prik kun je snel weer lekker dansen met Janssen' maakte al snel plaats voor dreigementen als ‘we weten waar de ongevaccineerden wonen’.

De uitlatingen van De Jonge (CDA) en andere bewindslieden zorgden, versterkt door de media, voor een ongekende tweedeling in de samenleving, waarbij gevaccineerden werden opgezet tegen hun ongevaccineerde medemens. Najaar 2021 gooiden De Jonge en andere bewindslieden olie op het vuur door te spreken van een ‘pandemie van de ongevaccineerden’. Harde taal die – zo bleek achteraf – bewust en bedoeld werd gebruikt.

De Jonge baseerde zich namelijk mede op een persbericht van het RIVM, waarin beweerd werd dat vier van de vijf corona-patiënten in het ziekenhuis ongevaccineerd waren. Na een Wob-verzoek van data-analist Ferdi Tuinman bleek vorig jaar echter dat het RIVM dit persbericht in opdracht van Hugo de Jonge zelf ‘op bestelling’ had georkestreerd. Het gezondheidsinstituut had flink moeten stoeien met cijfers om het aandeel ongevaccineerden in het ziekenhuis kunstmatig op te schroeven. Door het beeld te schetsen van een pandemie van de ongevaccineerden – die er dus helemaal niet was ­– wilde het kabinet de bevolking warm maken voor de komst van het coronatoegangsbewijs, dat daarna ook werd ingevoerd.

Harde uitspraken over ongevaccineerden waren dus niet ‘mogelijk onbedoeld’, zoals Mark Rutte beweert, maar lijken bewust te zijn bedacht om de druk op 'vaccinweigeraars' op te voeren. Opvallend – en waarschijnlijk niet toevallig – is dat de term ‘pandemie van de ongevaccineerden’ vrijwel op hetzelfde moment overal ter wereld door politici en regeringsleiders in de mond werd genomen, van Joe Biden en Angela Merkel tot Alexander De Croo en Emmanuel Macron. Die laatste beloofde het leven van ongevaccineerden zo lastig mogelijk te zullen maken.

In sommige landen werd vaccinatie uiteindelijk zelfs verplicht gesteld, of mochten mensen zonder prikken niet meer werken of naar school. In Nederland kwam het niet zover en bleef het bij het invoeren van het coronatoegangsbewijs (CTB), niet aflatende prikpropaganda en de ‘onbedoelde’ harde uitspraken van Rutte en zijn bewindslieden aan het adres van ongevaccineerden.