“Je kan niet zonder tegenstrijdige informatie binnen de wetenschap” zegt dr. Eugène Loos

Binnen het departement Bestuurs- en organisatiewetenschap doet universitair hoofddocent Loos onderzoek naar desinformatie en over de bestaande bestrijdingsmiddelen. “Desinformatie is informatie die niet klopt en opzettelijk wordt verspreid”, aldus Loos. Hij maakt hierin ook direct onderscheid tussen informatie die door iedereen verspreid kan worden op social media en informatie uit wetenschappelijke bron: “wetenschappelijke informatie moet altijd voldoen aan een aantal ‘spelregels’ waarna het wordt gecheckt door andere wetenschappers - de zogeheten peer review – en soms zelfs door verschillende commissies.”

Ondanks dit getoetste wetenschappelijke en academische proces is Spotify toegevoegd in het rijtje social media dat wetenschappelijke bronnen labelt als potentiele desinformatie. Een paradox stelt Loos: “Dat is het mooie; je moet juist discussie hebben binnen de wetenschap. Wetenschap zonder kritiek bestaat niet en het is juist de bedoeling dat sommige hypotheses (stellingen) niet blijken te kloppen.” De docent schetst dat er een opvallende onwetendheid bestaat rond dit proces: “Dit wordt vaak door de buitenwacht niet begrepen, waardoor ze denken dat er fouten zijn gemaakt. Natuurlijk worden er soms fouten gemaakt, maar als je wetenschappelijke hypothese wordt weerlegd door een andere wetenschapper is dat juist een groot succes. Je kan dan weer door met je onderzoek om een stapje verder bij de waarheid te komen.”

Burgers en instanties hebben indien ze desinformatie willen bestrijden de mogelijkheid om naar de rechter te stappen, zoals ook gebeurt bij smaad en laster. Desalniettemin is het de vraag of dit de gewenste uitkomst heeft, gezien binnen deze context het voornamelijk gaat over zeer complexe wetenschappelijke onderwerpen. “Dat is natuurlijk het zwakke punt daar; is de rechter wel in staat om te kunnen bepalen of wetenschappelijk onderbouwde informatie desinformatie is of niet? Dat hangt van de kwaliteit van de rechter af”, stelt Loos. Wel is duidelijk dat wanneer een rechter zich aan een dergelijke zaak waagt, het zeer grondig en nauwgezet moet gebeuren. “Eigenlijk net zoals binnen de wetenschap zal de rechter erg secuur bronnen moeten gaan checken voordat de inschatting gemaakt kan worden of bijvoorbeeld een vaccin werkt, een bijwerking bestaat of een ander medicijn beter is. Ik zou niet in zo’n situatie op de stoel van de rechter willen zitten, eerlijk gezegd”, zegt de Utrechtse hoofddocent.

Loos legt uit dat het bestrijden van desinformatie nog andere valkuilen met zich mee kan brengen. “In sommige situaties kan informatie labelen als desinformatie censuur worden. Daar moet je dus mee oppassen”, aldus Loos. Deze censuur lijkt volgens Nederlandse podcastmaker Jorn Luka nu ook plaats te vinden. Op zijn Telegramkanaal publiceert Luka dat Spotify inmiddels meerdere podcasts van hem verwijderd heeft: “Sinds Joe Rogan afgelopen week veel in het nieuws is geweest met zijn JRE-podcast wordt er overal in de wereld geschreeuwd om meer censuur. Zo ook in Nederland. Zo zijn er in twee dagen tijd drie afleveringen van The Trueman Show verwijderd”, schrijft Luka. Joe Rogan reageert op zijn beurt door onder andere te zeggen dat hij blijft letten op de uitspraken van zijn gasten. Wel stipt hij de integriteit en legitimiteit nog een keer aan van de twee wetenschappers die voor de meeste ophef zorgden in zijn podcast. “Dr. Peter McCullough en Dr. Robert Malone zijn allebei zeer gediplomeerd, zeer intelligent en zeer geslaagd. Daarbij hebben ze een mening die afwijkt van het reguliere verhaal. Ik wilde graag horen wat die mening is.", aldus Rogan.

Uiteindelijk is de kern van deze kwestie dat we niet de academische vrijheid op het spel mogen zetten, vindt universitair hoofddocent Eugene Loos: “want academische vrijheid is een groot goed. Wanneer dit in het geding komt lijkt een maatschappelijk debat mij de enige juiste weg, maar wanneer dat niet meer werkt zal een rechter erover moeten oordelen.”