Ab Gietelink: ‘Los territoriale claims op met referenda onder VN-toezicht’

Zowel de Eerste als de Tweede Wereldoorlog begon met een conflict over onder andere het gebied Elzas-Lotharingen, waar al de hele vroegmoderne tijd over gesteggeld werd. Toen in 1991 de Sovjet-Unie uiteenviel en het vervolgens ook in Joegoslavië begon te rommelen, ging het internationale recht wel mee in de onafhankelijkheidsverklaringen van deelrepublieken, maar niet met die van provincies, regio’s en autonome gebieden.

Het hervormen van grenzen binnen een deelrepubliek bleef onbespreekbaar. “Het leidde tot de Joegoslavische burgeroorlog,” aldus Gietelink. Er ontstonden militaire confrontaties aan bijna alle Servische grenzen. Het Westen ging wel mee in de afscheiding van een deelrepubliek, maar niet in die van een provincie of regio. Maar, zo merkt Gietelink op: “Het principe dat alleen een deelrepubliek afscheidingsrecht heeft, werd met de onafhankelijkheidserkenning van de Servische provincie Kosovo doorbroken.” Daarom stelt hij dat het internationaal recht opzichtig faalt.

“Het Westen mat in 2008 openlijk met twee maten toen het wel de provincie Kosovo erkende maar geen zelfbeschikking wilde toekennen aan Russisch gezinde provincies in Oekraïne en Georgië,” aldus Gietelink. Over deze dubbele moraal waren de westerse politiek en media zich nauwelijks bewust, maar in Rusland en Servië besefte men dit wel degelijk.

“Hoe zou een regio of provincie formeel zelfbeschikking kunnen verkrijgen?” vraagt Gietelink zich af. Het meest rechtvaardige en legitieme antwoord op deze vraag verkrijgt men met een referendum. Een dergelijke erkenningsprocedure zouden de VN moeten organiseren. Zo zou de recent opgelaaide discussie over de positie van de 40.000 Serviërs in het noorden van Kosovo eenvoudig door middel van zelfbeschikking via referendum op te lossen zijn. “Het Haagse Vredespaleis zou haar missie beter realiseren door het gezicht van een dergelijke zelfbeschikkingsprocedure te worden,” stelt Gietelink daarom.