Zweden tegen de rest. Een update van onze correspondent in Stockholm…

Stefan Noordhoek sprak met John van Rossum - die we vaker hopen terug te zien op ons kanaal als het gaat over Zweden-gerelateerd onderwerpen - en die al sinds jaren in Stockholm woont. John werkt voor een groot internationaal automotive bedrijf en heeft, als betrokken vader, als buitenlander in Zweden en als geïnteresseerde ingenieur de ontwikkelingen en data in Zweden sinds het begin van de corona-crisis nauwgezet gevolgd. BLCKBX zocht met John naar vragen op antwoorden als: hoe hebben de maatregelen nu werkelijk uitgepakt? Hoe kan je die resultaten duiden? Zijn ze vergelijkbaar, en hoe? En belangrijk ook: wat waren de maatregelen nu eigenlijk echt? Want ook daarover verschillen de verhalen nogal.

In het afgelopen jaar is Zweden internationaal geroemd en verguisd om haar eigenzinnige aanpak van de crisis. Een aanpak die gek genoeg juist volledig in lijn was met de internationale wetenschappelijke consensus en WHO guidelines voor NPI (Non Pharamaceutical Interventions) in het geval van een pandemie. De Zweden zouden met hun ‘let it rip’ strategie onverantwoorde risico’s genomen hebben. De Zweden zouden niet heel veel maatregelen dwingend hebben opgelegd gekregen, maar zich wel heel goed aan alle adviezen hebben gehouden. De Zweden zouden een verwoestende sterfte hebben gehad vergelijkbaar met buurlanden Noorwegen, Finland. De Zweden zouden juist een vrij gemiddeld sterfte hebben gekend en introduceerde de ‘dry tinder’ verklaring. Wat is nu waar?

John neemt ons mee in de objectieve data. Eerst een kijkje in de keuken van Zweden. Waar Anders Tegnell - de Jaap van Dissel van Zweden - nog steeds onder gretig vuur ligt van de media. Maar waar Tegnell voet bij stuk houdt dat de aanpak van Zweden, op enkele details na, nog steeds de juiste lijkt. De dramatische sterfte en chaos die het Imperial College voorspelde voor Zweden…. kwam niet.

Een oversterfte in Zweden van 1,5% die vergeleken met veel Europese en andere anderen landen eerder nogal laag was. Veel mensen wezen echter op de vermeende ‘lage bevolkingsdichtheid’ van Zweden en gaven aan dat je Zweden vergeleken buurlanden Finland en Noorwegen en Denemarken het juist slechter deed. John toont met een verhelderende grafiek aan dat de ‘gewogen bevolkingsdichtheid’ van Zweden echter veel meer met die van Nederland, Ierland en Zwitserland vergelijkbaar is. En vergeleken met die landen is de voor leeftijd genormaliseerde over/ondersterfte in Zweden zeer laag gebleken.

Om de discussie zo zuiver mogelijk te houden baseert John zich met de objectieve wetenschap graag op objectieve data. Dus op totale sterfte in plaats van ‘corona doden’, maar is een vergelijk tussen landen onderhevig aan heel veel factoren, dus altijd lastig. Hij toons ons het verbazingwekkende overzicht van sterfte in Zweden over de laatste 170 jaar. Van 1851 tot 2020. Duidelijk zichtbaar de geweldig afgenomen sterfte over die periode. Duidelijk zichtbaar ook de flinke piek als gevolg van de Spaanse griep (1918). En duidelijk zichtbaar de nogal ‘onuitzonderlijke’ sterfte in 2020, na een duidelijk nogal lage sterfte in 2019.

De conclusie is helder, ondanks dat Corona best enige oversterfte heeft veroorzaakt, ook in Zweden, heeft het land het vergeleken met andere landen goed gedaan. En is de impact op de volksgezondheid, ook historisch bezien, eerder heel gemiddeld.

John neemt ons kort mee langs een aantal ‘common sense’ maatregelen die de Zweedse overheid nam. En benadrukt nog eens dat dit eigenlijk volledig in lijn was met wat - pre-Corona - ook de internationaal geadviseerde aanpak was. Grote events met >500 en later >50 personen werden verboden, adviezen mbt enige social distancing in winkels en horeca. Maar bijna altijd waren de scholen voor de meeste kinderen gewoon open. De horeca open. Alle bedrijven open. Geen mondkapjes verplichting, geen avondklok.

Belangrijkste uitgangspunt van Zweden is en was de brede volksgezondheid. Waarbij er duidelijk veel meer oog was voor alle andere aspecten dan Corona daarbinnen. Een vasthouden aan proportionaliteit en het blijven zien van het belang van keuzevrijheid, het individu en vooral ook kinderen en jongeren. Van Rossum vertelt boeiend over de angst-reflex die vooral de niet-Zweedse ouders van de internationale school van zijn kinderen overviel waardoor de school werd overgehaald om te sluiten in de eerste golf. Een reactie die door mede door de inspanningen van John - en in lijn met het Zweedse overheidsbeleid - gelukkig al snel weer werd gecorrigeerd.

Objectief bezien was de Zweedse strategie, voor wat betreft de impact op sterfte en ziekte minstens zo effectief als in vergelijkbare landen of in vergelijkbare jaren voor Corona. De Zweedse strategie kenmerkte zich door een mindere angstige en meer integrale visie op volksgezondheid. Waarin de bijkomende schade van mogelijke maatregelen veel serieuzer is gewogen. De aanpak die Zweden hanteerde, komt - interessant, wrang, of hoopvol genoeg - vrijwel exact overeen met wat de internationale richtlijnen t/m eind 2019 voorschreven.

We zien ernaar uit om John en zijn rustige, feitelijke en nuchtere kijk op de wereld om hem heen in de toekomst vaker te consulteren als onze nieuwe Zweden-correspondent.