“Deze angst brengt ons dicht bij China” verklaart dataprotectie & privacy expert Prof. Dr. Paul de Hert...

In deze aflevering komt privacyspecialist prof. dr. in de Rechten Paul De Hert(VUB en Universiteit Tilburg) aan het woord. De Hert bekijkt de coronacrisis op een kritische manier vanuit zijn vakgebied en passie, het juridische en meer bepaald de regels die een beschaafde en vrije maatschappij voor privacy hanteert.

Als jurist heeft De Hert het moeilijk met de manier waarop de besluitvorming tijdens de coronatijd tot stand is gekomen. Te veel invloed van virologen en te weinig respect voor de parlementaire democratie zijn cruciale zaken waar De Hert zijn bedenkingen bij heeft. ‘We moeten toch eens nadenken over de rol van de virologen en de minister van Binnenlandse zaken. Welke macht hebben die? Hoe werken die samen? Waar blijven de politici eigenlijk in zo’n crisis? We zaten met achterhaalde noodwetten die niet geschreven waren met een pandemie in het achterhoofd.’

‘Het resultaat was een grote blanco cheque voor de uitvoerende macht om de nodige maatregelen te nemen. De normale checks and balances vallen weg. We moeten daar alert voor blijven en op een aantal zaken moeten we ook achteraf ernstig durven terugkomen. We moeten eens grondig praten over het begrip ‘noodtoestand’.’

De Hert hamert op het feit dat we de laatste maanden steeds meer zijn opgeschoven naar een maatschappij die almaar dichter aanleunt bij het Chinese model. Neem nu het voorbeeld van de dreiging om drones in te zetten tijdens de kerstperiode van 2020. Volgens De Hert schiet de regelgeving in verband met camera’s in onze contreien te kort. Alles wordt op één hoop gegooid, zonder specifiek in te gaan op de verregaande inbreuken op onze privacy die drones -particulier of van overheidswege- veroorzaken.

‘Je moet een onderscheid maken tussen bijvoorbeeld flitscamera’s en camera’s die op drones geïnstalleerd zijn en dus vrij kunnen rondvliegen. Bij die laatste heb ik toch een aantal vragen. Wie mag er over onze tuinen vliegen? Wat kan ik doen indien drones over mijn tuin vliegen? Moet iemand die zo’n ding bestuurt niet op voorhand verwittigen voor hij bij mij komt overvliegen? Zolang die vragen niet beantwoord zijn, wil ik die dingen eigenlijk uit de lucht.’

De opnames voor de documentaire vonden plaats aan het begin van de zomer in Andalusië. Omdat er sindsdien veel is gebeurd, trok interviewer Alain Grootaers voor een update naar Antwerpen. Vooral de uitgebreide inzet van het Covid Safe Ticket in Frankrijk, maar nu ook bij ons, wordt onder de loep genomen. ‘Die coronapas was oorspronkelijk een goed idee’, stelt De Hert. ‘Een aantal verstandige mensen hebben echter destijds al ingeschat dat dit geen goed idee zou blijven. Zolang het enkel diende om het reizen binnen Europa mogelijk te maken, was het een instrument dat dit Europees basisrecht vrijwaarde. Tot zover sta ik achter die pas.’

‘Maar wat er nu is gebeurd, was te voorspellen. Men heeft die passen in de samenleving gedropt voor andere doeleinden die ook van privé-aard zijn. Ze worden nu gebruikt op plaatsen zoals de Horeca. De overheid stelt hier geen paal en perk aan, maar moedigt zelfs aan dat de pas door iedereen opgevraagd kan worden. Ook daar waar het eigenlijk weinig zinvol is.’

‘De proportionaliteitstoetsing is weggevallen. We moeten voorzichtig omgaan met het medisch privacyrecht. Dat gebeurt momenteel niet. Ik verwacht van een overheid moedig leiderschap en duidelijke richtlijnen voor diegenen die de passen afdwingen.

‘Derden mogen die gegevens niet opvragen, maar men schermt met de zorgplicht om er de kantjes van de wetgeving af te lopen. Ik zie veel mensen in leidende posities zoeken, terwijl de overheid geen duidelijk kader aanbiedt. Ze neemt geen verantwoordelijkheid en lijkt best blij met de chaos, die mee angst en onzekerheid creëert. En dan kom je uit bij de werkelijke agenda, die ondertussen ook wordt toegegeven: iedereen moet overtuigd worden om zich spontaan te laten vaccineren.’

‘Discriminatie op basis van gezondheidsgegevens is niet mogelijk, maar die basisgedachte wordt aan de kant geschoven. Europa heeft gezegd dat de lidstaten heel ver mogen gaan qua vaccinatiedwang. Het resultaat is een pokerspel, waardoor de burgers afgedreigd worden met het vrij laten circuleren van vaccinatiepassen. Pas wanneer dit niet blijkt te werken, zal de overheid een vaccinatieplicht invoeren. De overheid is momenteel super getalenteerd geworden in drang, dreiging, nudging, misleiding en het verspreiden van foute informatie. Ze gaan er van uit dat dit nog steeds beter is dan vaccinatie manu militari af te dwingen.’