“De cijfers zullen mensen gaan wakker schudden” zegt Belgische Professor Dr. Lieven Annemans…

Dat Professor dr. Lieven Annemans in augustus 2020 door de toenmalige Belgische minister van Volksgezondheid Maggie De Block was uitgekozen om mee te denken over de aanpak van de pandemie en vooral ook over de wederopbouw ná de crisis was geen toeval. Als Hoogleraar gezondheids- en welzijnseconomie aan de faculteiten geneeskunde van de UGent en de VUB - doceert Annemans gezondheidseconomie aan studenten geneeskunde, verplegingswetenschappen, gezondheidsbevordering, ergotherapie, audiologie/logopedie en biomedische wetenschappen. Daarnaast was Annemans van 2002 tot 2009 voorzitter van de Vlaamse Gezondheidsraad en heeft hij meer dan 300 wetenschappelijke publicaties in diverse medische domeinen (oncologie, cardiologie, psychiatrie, nefrologie, pneumologie, neurologie, gastro-enterologie, dermatologie, diabetologie, vaccins, zeldzame ziekten, preventieve gezondheidszorg, etc…) in internationale medisch-wetenschappelijke tijdschriften.

Dat hij vrij letterlijk weggepest werd uit het comité was evenwel ook geen toeval. Lieven wikt en weegt zijn woorden, maar duidelijk wordt in het gesprek dat er voor hem en zijn holistische, ‘bredere-plaatje’ aanpak, geen plaats was tussen het kringetje kringetje van ‘virologen’ dat het er vrij snel over eens was dat de samenleving opnieuw op slot moest en er voor een one-cure-fits-all gekozen zou worden. Nochtans had hij herhaaldelijk op basis van degelijk cijfermateriaal gewezen op de zware tol van opnieuw een lockdown, op de nefaste gevolgen van de angstcultuur en de buitenproportionele maatregelen, en op de noodzaak aan maatschappelijk leefbare maatregelen die zowel effectief zouden zijn tegen het virus als de samenleving zouden behoeden tegen verdere schade.

Het zijn zware tijden voor wetenschappers die verder kijken dan naar besmettingscijfers. Lieven Annemans heeft ook persoonlijk tol betaald en is daarom de Tegenwind-kandidaat par excellence. Aan zijn tijd in het oog van de storm hield hij letterlijk hartproblemen over. Maar hij gaf niet op en kwam terug met een boek waarin hij lessen trekt uit zijn studies en zijn ervaringen. Lieven Annemans laat zien dat kracht niet schuilt in meedogenloosheid maar in empathie.

In deze aflevering van Tegenwind neemt journalist Jakobien Huisman professor Lieven Annemans mee naar zee. Tijdens de zomer was het strand hier met vlaggetjes afgelijnd in vakjes van 2 x 2 meter waarin de badgasten met mondkapjes aan opgedeeld werden. Strandwachters werden betaald om erop toe te kijken dat er niet buiten de lijntjes werd getreden. Een voorbeeld van hoe fanatiek en onzinnig sommige maatregelen waren. Lieven Annemans vertelt hoe hij de lockdowns die hij zo hard heeft proberen te vermijden door kwam door onder andere te fietsen zwemmen. Ook hield hij zich staande door muziek te spelen en af en toe te mediteren. Niet alleen in boeken maar ook in zijn eigen leven laat de professor zien dat een gezonde geest schuilgaat in een gezond lichaam, en dat je veel van je fysieke en mentale welzijn zélf in handen hebt. De openheid van het water nodigt uit voor een even open gesprek.

Indringend wordt het als Jakobien de professor meeneemt naar The Lost Village, het dorpje diep in de bergen dat ooit het terrein was van de rebellen die tegen het regime van Franco vochten. De dictator draaide de dorpelingen die niet mee gingen in het nationalisme van El Generalísimo en die de rebellen in de bergen van brood en ander proviand voorzagen, de duimschroeven aan en verjoeg hen uit het gehucht, dat veranderde in een spookdorpje. Jarenlang woonde er niemand in de kapot geschoten huizen, tot één koppel het waagde om terug te keren en het huis van hun familie opknapten en er een restaurant in begonnen. Het was als het ware het relance-comité van na de burgeroorlog. Lieven Annemans heeft niet veel nodig om de parallellen te trekken tussen die bloederige periode waarin families – opgehitst door een meedogenloze overheid – lijnrecht tegenover elkaar kwamen te staan en onze tijd.

Wat de non-conformist die Professor Annemans is echter typeert is een rotsvast vertrouwen in de goedheid van de mens én in het feit dat deze weliswaar verblind is geweest – en veelal nog steeds is – door angst en paniek maar ooit tot een beter inzicht zal komen. “Vroeg of laat zullen de cijfers naar boven komen die de mensen zullen wakker schudden”.

Dat dat deze herfst of winter nog niet aan de orde is, is nu pijnlijk duidelijk. Maar toch… de dag zal komen.

Met het portret van Professor Lieven Annemans sluiten we het zesluik af, maar het staartje van deze aflevering – de vooruitblik naar het Rondetafelgesprek over de toekomst dat het werkelijke slot van deze fascinerende en vooral noodzakelijke documentaireserie vormt – zal iedereen op het puntje van zijn stoel brengen.

Wat geweest is is geweest. Maar waar we voor staan is niet minder dan een maatschappelijke revolutie die de richting van onze geschiedenis zal bepalen.

De serie kent een indrukwekkende cast met Nederlandse en Belgische wetenschappers die allen minstens Drs. en de meesten Prof. Dr. voor hun naam hebben staan. Ze kregen allemaal een eigen aflevering van om en nabij een uur. Dit zijn de namen:

1) Lector gezondheidswetenschappen Drs. Sam Brokken

2) Klinisch psycholoog Prof. dr. Mattias Desmet

3) Vaccinoloog Prof. dr. Theo Schetters

4) Sociaal geograaf, statisticus en opiniepeiler Drs. Maurice de Hond

5) Privacyspecialist Prof. dr. Paul De Hert

6) Gezondheids- en welzijnseconoom Prof. dr. Lieven Annemans

7) Rondetafelgesprek

Daags voor de release van deel 1 met Sam Brokken zond blckbx een programma uit waarbij programmamaker Flavio Pasquino de avontuurlijke Jakobien Huisman in de studio interviewde. Zij was in het gezelschap van Maurice de Hond die de 6de en laatste episode zal kleuren. Bekijk hier die uitzending om meer te weten te komen over de maker(s) en de drijfveren.