Een totalitair systeem is anders dan een klassieke dictatuur. In een dictatuur houdt de overheid de samenleving in haar greep door de dreiging van geweld, maar reikt die controle niet tot de privéruimte. Bij een totalitair systeem is het psychologisch mechanisme veel diepgaander. Het wordt voorafgegaan door de vorming van massa: in een collectieve staat van hypnose belijdt men een fanatieke solidariteit en wordt – vanuit de bevolking zelf – van ieder individu geëist dat hij zijn persoonlijke belang opgeeft ten gunste van het gemeenschappelijke belang.
Grote ‘uitdagingen’ vragen om vergaande controle
Een groot deel van de politieke leiders is ervan overtuigd dat we de
grote ‘uitdagingen’ van deze tijd – denk aan de corona- en de
klimaatcrisis – alleen het hoofd kunnen bieden door zeer vergaande
technologische controle. Daardoor bestaat het gevaar dat de democratie
wordt vervangen door een totalitaire technocratie. Als de door sommigen
zo geliefde versmelting van mens met technologie gestalte krijgt, dan
kun je zelfs spreken van een transhumanistische, totalitaire
technocratie.
De uitweg
Volgens Mattias Desmet is er een uitweg uit deze crisis. Het is
essentieel dat mensen die niet meedoen met de massa zich blijven
uitspreken. Niet ondergronds, maar in het openbaar: dissidente stemmen
moeten gehoord blijven worden, zodat de massavorming gestabiliseerd
wordt. Ook is het ontzettend belangrijk om elkaar fysiek te blijven
ontmoeten in de echte wereld.
Mensen overtuigen om terug te keren naar het oude normaal heeft geen
zin, omdat die situatie hen kennelijk zoveel ellende bracht dat ze
ontvankelijk werden voor de massavorming. En verzet moet altijd
vreedzaam zijn, omdat iedere vorm van geweld een rechtvaardiging is voor
het gebruik van geweld richting de dissidente minderheid.
Mattias Desmet legt uit hoe we hier uitkomen
Reacties