‘Negeren Kamermotie door kabinet op vele vlakken ernstig’

Het kabinet en de Europese Commissie (EC) willen haast maken met het ontwikkelen en implementeren van een Europese digitale identiteit, die volgend jaar al vorm moet krijgen. Vandaag ondertekende staatssecretaris Alexandra van Huffelen (D66) van Koninkrijksrelaties en Digitalisering namens de regering de zogeheten ‘Raadspositie op het voorstel voor en Raamwerk voor een Europese Digitale Identiteit’. Hiermee is de Europese digitale identiteit weer een forse stap dichterbij gekomen. Aan allerlei door Nederland verlangde eisen en waarborgen is echter niet voldaan. Ook is er nog altijd veel onduidelijkheid over de regels. Van Huffelen negeerde met haar ondertekening bovendien de democratische wil van de Tweede Kamer.

De Kamer stemde namelijk eind vorige week in meerderheid tégen het ondertekenen van de Raadsconclusies, in een motie van SP-Kamerlid Renske Leijten. Vrijdag had Van Huffelen al aangekondigd de uitslag van deze stemming te zullen negeren, omdat Nederland zich anders buitenspel zou zetten. Vandaag liet ze de Kamer per brief weten namens het kabinet haar handtekening onder de Raadsconclusies te hebben gezet, waarmee ze dus de Kamer buitenspel zette.

De motie van SP-Kamerlid Leijten om niet in te stemmen met de Raadsconclusie werd met 76 stemmen voor aangenomen. Behalve VVD, D66, CDA, Gündogan en Fractie Den Haan stemden alle partijen in de Tweede Kamer voor de motie.

Onacceptabel en ondemocratisch

In de Tweede Kamer wordt het negeren van de motie door het kabinet hoog opgevat. Kamerleden zien het als ondemocratisch. “Tijd voor nieuw debat, dit is onacceptabel,” zei Kamerlid Leijten, die voor het nieuwe debat uiteindelijk voldoende steun kreeg in de Kamer.

Vandaag voegde ze daaraan toe: “Afgelopen donderdag werd er een motie aangenomen waarin de regering de opdracht kreeg de Raadsconclusies rond de Europese digitale identificatie niet te onderschrijven en aan te geven dat het Nederlandse parlement een andere positie heeft dan die van de regering. Vrijdag ontvingen we daarover een briefje, dat de staatssecretaris die motie niet wenste uit te voeren. En vanochtend heeft Nederland ingestemd. Dit is op vele vlakken ernstig. Het heeft te maken met de positie van ons parlement en aangenomen moties, maar zeker ook met de positie van het parlement in Europese besluitvorming. Daarover zou ik graag een interpellatie willen aanvragen met de staatssecretaris voor Digitale Zaken.”

Kamer zonder tanden

“Voorzitter, wat hier gebeurt, daar valt mijn mond van open. De fundamentele rechten van de Kamer worden aangetast,” zei SGP-Kamerlid Roelof Bisschop. “De Kamer doet een eenduidige uitspraak, breed gesteund. Die wordt niet uitgevoerd. Dan wordt er terecht een interpellatie op aangevraagd. En er is een coalitie die zich de tanden laat uittrekken, die de Kamer de tanden laat uittrekken, en zegt van 'nee geen steun'. Mensen dit kan toch niet waar zijn alstublieft,” aldus de SGP'er, die direct bijval kreeg van Kamerlid Pieter Omtzigt.

"Ik sluit me volledig aan bij de heer Bisschop. Als je tandeloos wilt worden. En als je als 77 coalitie-slaven wilt opereren dan moet je dit doen," fulmineert Omtzigt. "Als u hier een motie aanneemt en die motie is van de regeringspartijen dan wordt ie uitgevoerd. Is ie van de oppositiepartijen en hij wordt niet uitgevoerd, dan mag er niet over gesproken worden," vervolgde Omtzigt, terwijl Kamervoorzitter Vera Bergkamp hem telkens probeerde te interrumperen.

"Voorzitter dat is ernstig in de staatsordening. En dat er dan ook geen enkel woord van de coalitiepartijen is over wat ze vinden dat er hiermee moet gebeuren dan is de stemming van de afgelopen anderhalf uur ook gewoon waardeloos geweest."

Tekst gaat verder onder de tweet

Europese Digitale Identiteit

Een jaar geleden presenteerde de Europese Commissie plannen voor de invoering van een digitale identiteit, waarmee burgers zich in de gehele Europese Unie kunnen identificeren. Deze identiteit krijgt de vorm van een digitale wallet-app voor op de smartphone, waarin naast paspoortgegevens bijvoorbeeld medische gegevens, het rijbewijs of financiële gegevens kunnen worden opgeslagen.

Tijdens de onderhandelingen met de EC en de lidstaten is het Nederland niet gelukt om een aantal zaken over de Europese digitale identiteit te regelen, zoals het verplicht gebruik van open source bij de ontwikkeling van de wallet-app en een verbod op het verhandelen van de gegevens van gebruikers.

De Kamer had ook kritiek op het voornemen van de Europese Commissie om aan iedere gebruiker – Europese burger – een uniek identificatienummer toe te kennen, omdat dit het digitaal profileren en volgen van burgers te gemakkelijk kan maken. De staatssecretaris kan op dit moment niet garanderen dat er geen verplicht identificatienummer komt, aangezien de onderhandelingen met het Europese Parlement nog moeten starten.

Ook kan zij niet de garantie geven dat het gebruik van de wallet-app vrijwillig blijft. Hoewel de staatssecretaris vrijwilligheid wel bepleit, kan indirecte dwang ontstaan. Bijvoorbeeld door mensen uit te sluiten van diensten, of door de procedure voor mensen die geen digitale portemonnee willen of kunnen gebruiken aanzienlijk ingewikkelder te maken.