Wobgate: Google manipuleerde samen met VWS zoekresultaten over vaccinatie

Dat blijkt uit een e-mail van het ministerie van VWS afkomstig uit een Wob-verzoek, die donderdag door dataonderzoeker Cees van den Bos naar buiten werd gebracht.

Google stuurde op 17 december 2020 een e-mail aan het ministerie van VWS. Daarin stelde de invloedrijke social-media-gigant dat het van plan was om links naar overheidswebsites met informatie over vaccinatie bovenin de zoekresultaten te zullen gaan tonen.

Google vraagt het ministerie in de e-mail om input over welke overheidswebsites als eerste getoond moeten worden als mensen zoeken naar informatie over COVID-vaccinaties en vaccineren.

In dezelfde mail geeft Google aan dat het vaccinatielocaties wil gaan tonen in Google Maps om mensen te wijzen waar ze zich kunnen laten prikken. “We denken dat het tonen van de dichtstbijzijnde vaccinatielocatie een dringende behoefte vervult,” schrijft Google.

Wat het antwoord was van het ministerie van VWS op de vragen van Google is (nog) niet bekend. Feit is wel dat wie op Google zoekt naar informatie over COVID altijd websites van de Rijksoverheid bovenaan in de zoekresultaten vindt.

Facebook, YouTube en Twitter

Uit andere vandaag gepubliceerde Wob-documenten blijkt dat er door de 'Denktank Desinformatie' ook werd samengewerkt met social-media bedrijven Facebook, YouTube en Twitter om desinformatie over COVID-vaccinatie aan te pakken.

Op 25 november 2020 werd er een presentatie gegeven over de aanpak van desinformatie rondom de vaccinatiecampagne. “Op dat moment was er nog weinig bekend over de vaccins, maar wist men kennelijk wel wat desinformatie was,” schrijft Cees van den Bos.

Tekst gaat verder onder de tweet

“Contact met Facebook, Google, YouTube en Twitter,” valt er te lezen op een sheet van de presentatie over de ‘aanpak Desinformatie’. “Het aanpakken van de verspreiders van desinfo is geen doelstelling, maar bijvangst.”

Tekst gaat verder onder de tweet

En over Facebook: "Wat kunnen zij doen, om het algoritme te verwijderen bijvoorbeeld?” lees je op een andere sheet, waar naast een zwartgelakte regel ook de namen Google en YouTube te lezen zijn.

Uit de presentatie blijkt dat niet alleen Denktank Desinformatie, Bureau Webcare, de Vaccinatie-alliantie, het Netwerk desinformatie en Rijksoverheid/NCTV betrokken waren bij het plannen van de aanpak van desinformatie. Ook Artsenfederatie KNMG bood hulp aan. De aansturing kwam vanuit het ministerie van VWS.

'Informatie als wapen'

“We reageren vanuit verschillende kanalen op misinformatie en op aantoonbaar onjuiste beweringen daar waar een bericht een groot bereik heeft en/of veel interactie heeft gegenereerd. Wie waarop reageert moet nader worden bepaald in de planvorming. Informatie is ons enige ‘wapen’.”

De plannensmeders geven aan dat zij zich willen gaan mengen in discussies. Reactief informeren op basis van monitoring van discussies. “We monitoren wat er wordt verspreid, op welk moment, door wie.” En door ‘experts en wetenschappers’ actief inhoudelijk te laten reageren. “Op de mensen die desinformatie verspreiden reageren we niet.”

De presentatie maakt ook duidelijk dat de inzet van factcheckers onderdeel uitmaakte van de aanpak van desinformatie. “Factcheckers organiseren en inzetten met hun reactie.” Ook werd geregeld dat rolmodellen binnen specifieke groepen op de goede plekken de juiste boodschap konden overbrengen.