De kritisch denkende minderheid blijft ook na corona groeien

Dit blijkt uit een onderzoek van EenVandaag onder bijna 30.000 leden van het Opiniepanel. “Corona is naar de achtergrond verdwenen en toch zijn er meer complotdenkers bij gekomen,” constateert EenVandaag. Eind 2020 noemde 6 procent zichzelf zo, maar dat zijn er nu bijna twee keer zoveel.

Kritisch denker

Van de ondervraagden herkent 11 procent zich in het beeld van ‘kritisch denker’. Volgens EenVandaag wordt een ‘kritisch denker’ ook wel ‘aanhanger van alternatieve theorieën’ of 'complotdenker' genoemd. Dat zijn mensen ‘die twijfelen aan de gangbare verklaring van overheid, media en wetenschappers en die een andere waarheid achter de schermen zien’.

Naast de groep die zichzelf volmondig ‘kritisch denker’ noemt, is er een veel groter aandeel van 20 procent dat zich deels in dat beeld herkent. Deze mensen zijn niet compleet afgehaakt, maar zijn sceptisch over verschillende instituties en twijfelen soms over berichtgeving in de traditionele media. EenVandaag omschrijft deze groep hoopvol als ‘nog niet verloren’.

Breed gedragen wantrouwen

De ‘kritische denkers’ staan bijzonder wantrouwend tegenover instituties. Slechts 3 op 10 mensen die zichzelf als zodanig beschouwen, hebben vertrouwen in politie, wetenschappers en rechters. Journalisten komen er nog beroerder vanaf, want slechts 16 procent van de complotdenkers vertrouwt hen nog.

Dat wantrouwen is niet alleen wijdverbreid onder kritisch denkend Nederland, want van alle ondervraagden zegt slechts 1 op de 3 te geloven dat Kamerleden de juiste intenties hebben. Het vertrouwen in de politiek wordt ernstig ondermijnd door het kabinet, dat nog altijd aanblijft, ondanks de verloren provinciale verkiezingen en de vele hoofdpijndossiers.

Stikstof

Volgens EenVandaag bestonden het ‘geloof in complotten’ en het wantrouwen in instituties voor 2020 niet, maar is het ‘een erfenis uit de coronaperiode’. Uit hun onderzoek komt naar voren dat er vandaag de dag theorieën rondgaan over de oorlog in Oekraïne, de komst van asielzoekers en de ‘stikstofcrisis’. “Met steeds meer problemen heb ik het gevoel alsof we bedonderd worden. Met stikstof bijvoorbeeld, het lijkt wel alsof de rechter het liever wil dan politici zelf,” zei één van de respondenten.

Dat veel mensen bijzonder sceptisch zijn over het stikstofbeleid, blijkt wel uit het succes van ‘De Stikstoffuik’. Dit boek van onderzoeksjournalist Arnout Jaspers maakt gehakt van het stikstofbeleid en staat op nummer 1 staat van de Bestseller 60, de officiële lijst met bestverkochte boeken.

CBDC

Woensdag bleek dat het ministerie van Financiën koningin Máxima heeft opgedragen om een toontje lager te zingen over centrale digitale bankmunten (CBDC). De koningin is een hartstochtelijk pleitbezorger van de digitale euro, maar van het ministerie mag het wel een tandje minder, omdat het ‘complotdenkers’ aantrekt. “Na corona is de digitale euro de nieuwe wappie-magneet,” zei een ambtenaar op Financiën.

Peiling SBS6

In een peiling van SBS6 kwamen in oktober 2022 nog veel meer complotdenkers bovendrijven. Maar liefst 51 procent van de ondervraagden uit hun panel gelooft één of meer ‘alternatieve waarheden’, zoals de SBS6-redactie het omschrijft. Voorbeelden van deze ‘alternatieve waarheden’ zijn: corona wordt met opzet misbruikt voor macht; het World Economic Forum wil een Great Reset en alle media spelen onder een hoedje met de overheid.

Ode aan complotdenkers

Arnold Karskens, voorzitter van Ongehoord Nederland, bracht donderdag in zijn column een ode aan complotdenkers. Hij heet iedereen welkom bij zijn omroep, ongeacht wat iemands denkbeelden zijn. “Wij laten mensen vrij om te denken dat er nooit een maanlanding is geweest, of God wel of niet bestaat, of de wereld wel of niet zal vergaan door een veranderend klimaat, of een virus ja of nee uit een laboratorium is ontsnapt,” aldus Karskens.