Meer dan helft Nederlanders gelooft in complotten, blijkt uit onderzoek SBS6

De groep ‘wappies’ die gelooft in complotten is heel erg groot, zo blijkt uit representatief onderzoek van het Hart van Nederland-panel onder 3.503 mensen. Maar liefst 51 procent van de ondervraagden gelooft een of meer ‘alternatieve waarheden’, zoals de SBS6-redactie het omschrijft.

SBS besloot het panel te vragen naar het geloof in complotten na de bekentenis van FVD-leider Thierry Baudet, die er afgelopen week voor uitkwam een 'conspiracy theorist' te zijn, een complotdenker. Zijn uitspraak dat we worden geregeerd door kwaadaardige reptielen, een vaak gehoorde complottheorie, is voor hem een metafoor voor de 'verachtelijke wezens' die de wereld regeren, zo schrijft SBS6, dat daarmee waarschijnlijk verwijst naar de reptillian-theorie.

“Niet verwonderlijk dat de aanhangers van deze partij veruit de meeste alternatieve waarheden geloven: 94 procent van de mensen die vandaag op Forum voor Democratie zou stemmen, zegt dat een of meer van de theorieën zeer waarschijnlijk waar is,” aldus SBS6.

Het panel kreeg een lijst met dertien ‘complotten’ voorgelegd, zaken die niet algemeen als waarheid worden geaccepteerd. De uitkomsten van het onderzoek zijn representatief om te extrapoleren naar de totale bevolking, meent de omroep.

Journalisten oneerlijk

Van de ondervraagden gelooft 29 procent dat alle grote media onder één hoedje spelen met de overheid, een uitkomst die SBS6 zorgen baart. “Alle journalisten of hoofdredacteuren worden betaald door de overheid of door miljardair Bill Gates om een hen welgevallig verhaal op te tekenen,” aldus SBS6, dat aangeeft dat hiervoor nooit bewijs is gevonden. “En het zou ook gek zijn om te veronderstellen dat alle miljoenen journalisten in de wereld hier dus van af moeten weten en het niet verder vertellen.”

Een ander complot waarin veel mensen geloven (28 procent), is dat overheden het coronavirus met opzet hebben gebruikt om macht te vergaren. Ook denken veel Nederlanders dat het World Economic Forum (WEF) meer is dan een praatclubje, zoals het WEF vorig jaar door Christenunie voorman Gert-Jan Segers werd genoemd.

Bijna één op de vier respondenten, ofwel 24 procent, gelooft dat het WEF de macht in handen heeft in het Westen. Verder gelooft 12 procent dat Putin en Trump een ‘heilige’ strijd voeren tegen een Westerse samenzwering en denkt één op de tien respondenten – ofwel 10 procent – dat de ‘aanslagen’ van 11 september 2001 op de Twin Towers in New York in scene zijn gezet door de Amerikaanse overheid.

Een volledige lijst met complotten die SBS6 aan de respondenten voorlegde is hier te lezen.

Wappies geen tv-kijkers

SBS6 heeft de respondenten die in complotten geloven keurig gerangschikt. Volgens de zender zijn het vaak mensen die minder vaak televisie kijken, die het meest in ‘alternatieve waarheden’ geloven: 72 procent van de mensen die regelmatig naar de Nederlandse zenders kijkt, gelooft in complottheorieën. Dit getal ligt tussen de 39 procent (NPO 1) en 52 procent (RTL 7) voor tv-kijkers.

Ook zijn het vaak jongere mensen die de gangbare waarheid wantrouwen, zegt SBS6. “38 procent van de 65-plussers en 43 procent van de mensen tussen de 55 en 64 jaar zeggen in een of meer samenzweringen te geloven. Onder mensen tussen de 25 en 34 is het percentage dat in complotten gelooft het hoogst: 65 procent denkt dat een of meer van de theorieën klopt.”

Opleidingsniveau

SBS6 concludeert dat vooral mensen met een laag opleidingsniveau in complotten geloven. “Als je kijkt naar het opleidingsniveau zijn het vooral mensen die VMBO of MBO-1 hebben gedaan die meer in de complotten geloven: 61 procent gelooft in complotten, tegenover zo'n 43 procent van de mensen die HAVO, VWO, HBO of WO hebben gedaan. Onder de mensen die geen of alleen basisonderwijs hebben gevolgd zegt zelfs 79 procent in samenzweringstheorieën te geloven.”

De mate van religiositeit lijkt weinig uit te maken voor het vertrouwen of wantrouwen in de overheid, zegt de omroep, maar de mate van spiritualiteit juist wel. Mensen die zichzelf spiritueel aangelegd voelen, hangen in grote meerderheid van 60 procent een of meer theorieën aan, tegenover 48 procent van de mensen die zichzelf niet spiritueel vinden.