Dubbele pet Kaag: ‘Wat zat ze met haar maatjes bij de WHO te bedisselen?’

Uit Wob-documenten bleek eerder deze maand dat D66-leider Sigrid Kaag als minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking voor de Tweede Kamer verzweeg dat ze een nevenfunctie had als bestuurslid bij de Global Preparedness Monitoring Board (GPMB): een WHO-organisatie die nota bene gaat over de uitbraak van pandemieën en opriep tot 'gigantische investeringen in COVID-19’. Kaag zat van 2018 tot 2021 in het GPMB-bestuur. Hiermee overtrad ze het Handboek Integriteit en dit was voor Leijten onlangs reden om Kamervragen te stellen.

Tegenover GeenStijl lichtte Leijten zondag toe waarom ze dat heeft gedaan. “Het gaat mij erom dat je denkt dat regels die voor iedereen gelden, niet voor jou gelden. Dat is niet goed. Wij maken hier regels voor iedereen. En zeker als je die regels maakt, houd je je aan de regels,” zei ze. “Dat vind ik funest voor de integriteit van de overheid, van de regering, uiteindelijk van de politiek in zijn geheel.”

Leijten zei niet niet te weten wat de organisatie GPMB inhoudt. “En eerlijk gezegd doet het er voor mij ook niet toe. Als het de lokale postzegelvereniging was geweest, had ik het ook gevraagd, omdat je een nevenfunctie moet melden.”

Kritiek zwelt aan

Maar ondertussen neemt de kritiek toe op de aard van het werk dat Kaag verrichtte in haar nevenfunctie en de belangenverstrengeling die dit met zich meebracht. “Wat zaten Kaag en haar maatjes daar bij de WHO allemaal te bedisselen voordat er corona was, maar vooral nadat corona de wereld op zijn kop zette?” vroeg journalist Marianne Zwagerman zich maandag af in haar artikel ‘#Kaaggate. De geheime verboden rol van Sigrid Kaag bij de WHO in de coronacrisis’. Opmerkelijk is bijvoorbeeld dat Kaag al in februari 2021 als één van de eersten pleitte voor het geven van meer vrijheid aan Nederlanders met een vaccinatiebewijs. “Laten we een voorbeeld nemen aan Israël,” zei ze toen.

Ambtenaren werken voor GPMB

Hoewel Kaag op persoonlijke titel plaatshad in het bestuur van GPBM – en daarom volgens haar eigen ambtenaren geen ambtelijke ondersteuning kon krijgen –, bracht data-onderzoeker Cees van den Bos dinsdag in herinnering dat ze in elk geval twee ambtenaren aan het werk zette voor de GPMB. Dit blijkt uit vrijgegeven Wob-documenten.

In maart 2020 stuurde Marja Esveld – destijds plaatsvervangend hoofd van de Afdeling Gezondheid en Aids van Buitenlandse Zaken – een e-mail aan het voltallige bestuur van GPMB, waaronder Anthony Fauci, destijds de voornaamste corona-adviseur van het Witte Huis. De mail betrof een brief gericht op fondsenwerving voor GPMB.

“Beste allemaal, sorry dat ik jullie weer stoor, maar na zorgvuldige interne overwegingen kan ik met genoegen bevestigen dat onze minister bereid is de brief te ondertekenen,” schreef Esveld aan het GPMB-bestuur.

Reflecterend op het feit dat Kaag formeel op persoonlijke titel plaatshad in het bestuur van de GPMB, schrijft Van den Bos kritisch: “Zij [Kaag] liet twee ambtenaren hiervoor werk doen. Misschien deden die dat ook wel op persoonlijke titel. Hoewel, de ambtenaar spreekt over 'onze minister'.”

Tekst gaat verder onder de tweet

Een andere e-mail werd op 28 januari 2020 verstuurd door het secretariaat van GPMB aan het bestuur van de organisatie – waaronder Kaag, Fauci en Jeremy Farrar – én aan twee ambtenaren, namelijk Esveld en Mette Gonggrijp, destijds directeur Sociale Ontwikkeling en Ambassadeur Vrouwenrechten en Gendergelijkheid binnen Buitenlandse Zaken. Het secretariaat bedankt hierin iedereen die de dag ervoor deelnam aan een teleconferentie over de uitbraak van het coronavirus.

Tekst gaat verder onder de tweet

Het is dus logisch dat critici wijzen op de dubbele pet van Kaag. “Hoeveel invloed had Kaag op de corona-aanpak met haar geheime bijbaan bij een WHO-denktank? Waarom mocht de Tweede Kamer dat niet weten? Waarom luisterde ze niet naar haar ambtenaren die keer op keer zeiden dat het niet kon in combinatie met haar ministerschap?” vraagt Zwagerman zich af.

In zijn artikel ‘WOB-dossier: Belastinggeld in de greep van filantropen en NGO's tijdens Coronatijd’ zet Van den Bos uiteen hoe er tijdens de coronajaren miljarden aan Nederlands belastinggeld ging naar tal van NGO’s en hoe de GPMB hierin een rol speelde.

Global Preparedness Monitoring Board

De GPMB werd na de uitbraak van het ebolavirus in West-Afrika in 2018 opgericht door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) en de Wereldbank, en wordt gefinancierd door onder andere de Bill & Melinda Gates Foundation, Wellcome Trust en Duitsland. De organisatie spant zich in voor internationale samenwerking om uitbraken van pandemieën te voorkomen. Ook maakt de club zich hard voor het pandemieverdrag van de WHO.