Twee Nederlandse eredoctoraten voor ‘angstaanjager’ Marc Van Ranst

De VU reikt het eredoctoraat op 17 november uit aan Van Ranst. De Universiteit Leiden zal dat doen op 8 februari. De VU noemt hem ‘een gewaardeerd deskundige en duider in de media’, maar critici zien hem als iemand die door angst en verdeeldheid te zaaien vaccins aan de man brengt voor de farmaceutische industrie.

Een jaar voordat corona ten tonele verscheen, op 22 januari 2019, sprak Van Ranst op de Chatham-conferentie over pandemische paraatheid. In zijn presentatie vertelt hij aan een internationaal gezelschap van collega’s, waaronder de Nederlandse dierenarts Ab Osterhaus, hoe hij ten tijde van de Mexicaanse griep (H1H1) het narratief in de media controleerde en de bevolking bang maakte met uit verband gehaalde cijfers.

Programmamaker Flavio Pasquino maakte in 2021 al een reportage over de opmerkelijke communicatiestrategieën die Van Ranst presenteerde op deze conferentie.

Geen alternatieve geluiden

“Op 24 april 2009 zei de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) dat er een pandemie zou komen – en toen begon het,” horen we Van Ranst zeggen tegen de aanwezigen op de conferentie. “Dan heb je één kans om het goed te doen. Dag één is heel belangrijk, want dan begin je je communicatie naar de pers en de bevolking. En dat moet je goed doen: je moet gaan voor één stem en één boodschap.”

Hij zegt dat tijdens een pandemie alternatieve opvattingen geen plek moeten krijgen in de media. “Je moet overal [in de media] aanwezig zijn tijdens de eerste dagen, zodat je de media-aandacht naar je toe trekt. Je spreekt met ze af dat je ze alles zult vertellen en dat je opneemt als ze je bellen. Als je dat doet, kun je van die eerste dagen profiteren om overal dezelfde boodschap te verspreiden. En ze zullen niet op zoek gaan naar alternatieve stemmen.”

Cijfers uit verband

Even later vertelt Van Ranst hoe hij cijfers over sterfgevallen uit de context haalde om zijn boodschap over te brengen. “Je moet zeggen dat er H1H1-sterfgevallen zullen zijn. Dat is onvermijdelijk. Ik gebruikte daarvoor het citaat van Sir Donaldson, die zei dat er in het Verenigd Koninkrijk, tijdens de piek van de pandemie, veertig mensen per dag zouden sterven. Dat rekende ik om naar de situatie voor België. Het zou neerkomen op zeven doden per dag tijdens de piek van de pandemie. Ik gebruikte dat in de media: ‘Zeven Belgische griepdoden per dag tijdens de piek van de pandemie is realistisch’. Maar dat geldt voor ieder jaar en is een heel voorzichtige schatting.”

Op dat moment schieten de toehoorders in de lach, waarop Van Ranst toelicht wat hij hiermee hoopte te bereiken. “Over sterfgevallen praten is belangrijk, want als je zoiets zegt, dan zullen mensen zeggen: ‘Wow! Gaan er mensen dood aan griep?’ Dat was een noodzakelijke stap om te nemen.”

Vaccins opdringen

Het bespelen van de publieke opinie om mensen vaccins op te dringen, hoort volgens Van Ranst ook bij pandemische paraatheid. “Je moest bepalen wie er als eerste gevaccineerd zouden worden: vrouwen en kinderen eerst, whatever, en risicogroepen waren belangrijk. En toen misbruikte ik het feit dat de Belgische topvoetbalclubs – ongepast en tegen alle afspraken in – hun spelers prioriteit gaven. Ik zei dat ik dat kon gebruiken, want als de bevolking écht gelooft dat deze vaccins zó gewild zijn dat deze spelers oneerlijk zijn om hun vaccin te bemachtigen … ik zei dat ik daarmee kon spelen. Dus ik maakte veel ophef. Deze kop luidt: ‘Van Ranst razend’. Maar het werkte.”

In onderstaande video zijn de ‘hoogtepunten’ van Van Ranst zijn presentatie te zien.

Tekst gaat verder onder de video

Twitter

De VU roemt Van Ranst ook om zijn deskundige duidingen op sociale media. “Ook op Twitter laat Van Ranst van zich horen en spreekt hij zich uit tegen sceptici,” aldus de VU. Zijn uitlatingen op dat platform richting alternatieve stemmen zijn echter niet altijd even elegant. Onderstaande tweet is een reactie op een video die werd gedeeld door Sam van Rooy, gemeenteraadslid in Antwerpen namens Vlaams Belang.

De video drijft de spot met de tegenstrijdige berichten die Van Ranst verspreidde over mondkapjes. Net als in Nederland werd daarover in België tijdens het voorjaar van 2020 gezegd dat ze geen enkele zin hadden, maar later waren ze juist onontbeerlijk. De viroloog was hier duidelijk niet van gediend, blijkt uit zijn reactie:

“Wat ben jij toch een dom hol vat droefheid met een miserabel leventje zonder enige betekenis behalve vruchteloos te proberen om andere mensen neer te halen. Mijn minzaam medelijden is jouw deel, van Rooy, uiteraard samen met een berg belastinggeld van die hardwerkende Vlamingen.”

Tekst gaat verder onder de tweet

Ook toonde hij vaak weinig begrip richting mensen die zich liever niet wilden laten injecteren met een experimentele gentherapie tegen een verkoudheidsvirus. Onderstaande tweet plaatste hij naar aanleiding van het artikel ‘Gevaccineerden vrijgesteld van eventuele nieuwe lockdown in Duitsland’ op NU.nl. Iemand reageerde: “Dus gedwongen vaccinatie, anders verlies je je vrijheid. Hadden de complotdenkers toch gelijk.”

Hierop antwoordde de ‘gewaardeerde deskundige en duider in de media’: “Gedwongen? Neen. U bent blijkbaar verbaasd dat beslissingen gevolgen hebben? Jij mag beslissen om je niet te vaccineren. En de samenleving mag beslissen dat jouw beslissing consequenties heeft.”

Tekst gaat verder onder de tweet

Gemengde reacties

De reacties op de toekenning aan Van Ranst van de eredoctoraten onder corona-critici zijn ook niet mals. “Totaal ander universum,” reageerde advocaat Bart Maes, waar hij aan toevoegde: “Een ontzettende schande en een even zo grote vergissing die de VU nog duur te staan zal komen naarmate de geschiedenis van corona – en daarmee ook van Van Ranst – geschreven zal worden. Ik schat in dat het eredoctoraat hem uiterlijk in 2025 weer ontnomen zal worden.”

“Dit moet Bananasplit zijn toch? Twee jaar lang iedereen en z’n moeder angst aanjagen – en uitschelden – en dan een eredoctoraat? Geef clown Bassie de zijne dan maar op 18 november,” zei journalist Peter Vlemmix.