Warmtepomp blijkt gigantische vervuiler, bouw moet eigenlijk stoppen

Het slechte nieuws voor bouwend en milieubewust Nederland werd maandag naar buiten gebracht door de onafhankelijke rekenmeester Nationale Milieudatabase (NMD). De instantie bepaalt de rekenmethode die bouwbedrijven gebruiken om voor ieder onderdeel van een woning binnen de milieuregels van het Bouwbesluit te vallen.

Warmtepompen zijn materiaal-technisch gezien veel slechter voor het milieu dan werd aangenomen. Met name het chemische koudemiddel waarmee warmtepompen werken, blijkt het milieu zwaar te belasten. Dit kwam aan het licht nadat meerdere fabrikanten van warmtepompen aan de hand van meer gedetailleerde informatie lieten uitzoeken wat de exacte milieukosten van hun product zijn. In eerdere berekeningen waren de materialen die nodig zijn om een warmtepomp te fabriceren niet meegenomen.

Elf keer slechter

Op basis van het nieuwe onderzoek blijkt de score zelfs zo slecht dat nieuwe woningen of kantoren nauwelijks nog aan de regels voor duurzaam bouwen voldoen. Een warmtepomp is volgens de Nederlandse milieuprestatieberekening (Mpg) tot elf keer slechter voor het milieu dan werd aangenomen.

“De nieuwe berekeningen gooien de milieuscores voor het bouwen van woningen totaal overhoop,” zegt directeur Mantijn van Leeuwen van NIBE, dat gespecialiseerd is in bouwmilieudata. Van Leeuwen, die ook lid is van de technische commissie van het NMD noemt het effect ‘heel groot’. “Op een grondgebonden woning, zoals een tussenwoning, zou een warmtepomp een bijdrage geven van 0,4. Dat is ongelofelijk veel meer dan we ooit hebben gedacht.”

Ter vergelijking: een woning mag op basis van de rekenregels van NMD maximaal een milieuscore van 0,8 hebben om te voldoen aan het Bouwbesluit. De warmtepomp neemt dus de helft van de maximale milieubelasting van een woning voor zijn rekening. In 2025 wil minister Hugo de Jonge (Wonen) dat maximum zelfs nog verder verlagen naar 0,5.

Geitenpaadje

Om de bouw niet plat te leggen heeft NMD in overleg met brancheorganisaties en het ministerie van Binnenlandse Zaken een ’geitenpaadje’ bedacht. Door de invoering van een ’tijdelijke verrekenfactor voor nieuwe installaties” wil men de rekenregels omzeilen zodat installateurs en bouwers toch binnen de milieuregels kunnen blijven.

“Met de toepassing van de verrekenfactor blijft het mogelijk de warmtepomp in te zetten,” zegt NMD-directeur Jan-Willem Groot. “Voor de markt kunnen er problemen ontstaan als we de milieudata van warmtepompen zomaar aanpassen. Wij willen het probleem niet zomaar even bij de leveranciers van warmtepompen neerleggen.”

Exit warmtepomp?

Van Leeuwen van het NIBE vraagt zich af of toepassen van 'groene' warmtepompen in nieuwe woningen nog verstandig is. “Nu de warmtepomp zo’n groot deel van de milieuprestatieberekening inneemt, moeten we goed overwegen of dit nog wel de route is.”

Van Leeuwen staat kritisch tegenover de noodmaatregel. “Dit is een juridisch geitenpaadje en zet de deur open voor nog meer gerommel, terwijl we met zijn allen juist de milieulasten van gebouwen nauwkeurig willen bepalen. Nog een argument om hiertegen te zijn, is dat hier slechts een productgroep voordeel van heeft. Dat is oneerlijk tegenover andere producten of manieren van bouwen, zoals installatie-arm of infraroodontwerpen.”

Van Leeuwen ziet ook juridische risico’s opdoemen voor bouwbedrijven. “Ik sluit niet uit dat iemand straks voor de rechter de Mpg van een gebouw gaat aanvechten.”