Lightbox Image
Afbeelding:
Binnenland 23 januari 2022

“Hef het almachtige OMT z.s.m. op!” adviseert emeritus hoogleraar met klem…

Prof. dr. Cees Hamelink
Emeritus hoogleraar, expert in mensenrechten, communicatie en globalisering
Thumbnail cees hamelink
4:00

Mijn overleden leermeester de massapsycholoog Marten Brouwer heeft in zijn proefschrift van 1968 Stereotypen als folklore een model van de openbare of massa communicatie ontwikkeld. Hij noemde dit het mycelium model.

De meeste publieke aandacht trekken de media met hun talkshows, spelprogramma, drama series, persconferenties en journaals. Dat zijn de kleurige opvallende inktzwammen. De rode en witte stippen van de paddenstoel, maar de kern van de paddenstoel zit ondergronds. Dat is het ondergronds netwerk van cellen en verbindingen die ook bomen voor hun communicatie gebruiken. Dat ondergronds netwerk is het mycelium of de zwamvlok. Zoals Marten schreef “Het belangrijkste van de inktzwam is de zwamvlok”.

Toch lijken vooral de bovengrondse paddestoelen ons te regeren en te informeren. Terwijl we eigenlijk – uitgaande van het mycelium model – een “ZWAMVLOK SAMENLEVING” zouden moeten hebben.

Maar zullen sommigen zeggen we hebben toch al een democratische samenleving waarin we leven. En dat betekent het volk bestuurt. Maar heerst het volk of wordt het bestuurd door de macht te delegeren aan deskundigen?

Benjamin Barber beschrijft (in Strong Democracy) de moderne liberale representatieve democratie als een zwakke democratie. Immers, het principe van de representativiteit steelt de ultieme verantwoordelijkheid voor waarden, overtuigingen en handelingen van de burgers. Representatie en vrijheid gaan niet samen, Rousseau zei daarover: “Een volk dat toestaat gerepresenteerd te worden verliest haar vrijheid.” Een autonoom volk beslist zelf over haar leven en toekomst en kan die besluitvorming niet overdragen aan deskundigen.

We hebben daarvan natuurlijk in de afgelopen twee jaar een sterk voorbeeld gezien. We lieten de autonomie over onze gezondheid over aan de deskundigen van het OMT – een niet transparant gezelschap van mannen en vrouwen – die uit de wetenschappelijke literatuur een selectie maakten en die als het laatste woord van de wetenschap presenteerden. Minister Kuipers mag ik u adviseren dit team zo snel mogelijk te ontbinden!

De 19e-eeuwse Duitse socioloog Ferdinand Tönnies introduceerde de concepten gemeenschap en samenleving in zijn boek uit 1887 ‘Gemeinschaft und Gesellschaft’. Tönnies bestudeerde landelijke, boerengemeenschappen die in heel Europa werden vervangen door moderne, industriële samenlevingen met hiërarchische verhoudingen, lange communicatielijnen, en- omdat het sociale weefsel werd gebroken- een toenemend wantrouwen.

De zwamvlok samenleving is eigenlijk een terugkeer van de grootschalige samenleving naar de burgergemeenschap. We moeten daarom nog weer eens het boek van Ernst Friedrich Schumacher lezen Small Is Beautiful - A Study of Economics As If People Mattered – van 1973 of het in 1979 verschenen Hoe kleiner Hoe beter. We kunnen beginnen met het ontwikkelen – en deels gebeurt dat al – van kleine, relatief autonome gemeenschappen die het gezamenlijk leven inrichten met als normatieve gidsen solidariteit, onbaatzuchtigheid en inclusiviteit. We moeten ons daarbij wel realiseren dat het ontstaan van kleine solidaire gemeenschappen door de staat niet wordt bevorderd. Staten hebben altijd zeer wantrouwend gestaan tegenover bondgenootschappen van burgers onderling. De staat is steeds een elitair project gebleven en burgerverenigingen waren niet in het belang van elites. In 18e en 19e eeuw werden onafhankelijke dorpsgemeenschappen en gilden van hun autonoom bestuur ontdaan en vernield. Staten zien niets in de zwamvlok samenleving. Wederzijdse hulp in burger bondgenootschappen en vakverenigingen werd – veelal gewelddadig – vervolgd en werd vaak ondergronds voortgezet in de vorm van begrafenisclubs. Arbeiders hebben steeds weer geprobeerd verenigingen op te richten. Coalities van burgers werden gezien als aanslagen tegen de staat. En het streven van overheden dissidente burgerbewegingen te etiketteren als terroristische organisaties geldt nog steeds. Verzet was er ook in de vorm van werkstakingen en saillant detail is dat journalisten van dagbladen werd opgedragen daarover niet te berichten. Waar wel over werd geschreven waren ‘bezoldigde opruiers’ de 19e-eeuwse ‘wappies’

In ‘Hoe kleiner Hoe beter’ laat Schumacher zien dat bevrijding van de heersende maatschappijvorm buitengewoon lastig is maar ook dat het moet als we de planeet beter willen achtergelaten dan zoals we haar aantroffen.

Boeken uit deze column

Interesse in het boek 'Strong Democracy' van Benjamin R. Barber waaraan professor Hamelink refereerde? Klik dan op de cover om deze te bestellen. Als je het boek koopt via onderstaande affiliate link dan krijgen wij een kleine commissie zonder extra kosten voor jou. Dit maakt het voor ons mogelijk om nieuwe content te blijven maken. Hartelijk dank!

Andere boeken waar professor Hamelink naar verwees in zijn column zijn:

Reacties

Hier kan je discussiëren over het nieuws, vragen stellen en inhoudelijk iets bijdragen aan artikelen.
Cook

Waarom wordt Event 201 (https://www.centerforhealthsecurity.org/event201/recommendations.html) niet geëvalueerd? Hierin staat precies aanbevolen hoe er door overheden geacteerd moet worden bij een pandemie. Daarin staat ondermeer in artikel 7 dat de media gedwongen moet worden het overheids narratief veelvuldig rond te bazuinen om desinformatie bewust de kop in te drukken. Het OMT moet gekoesterd worden om de angst blijvend levend te houden.

Cookies op deze website