Kuipers wijt ‘wegmoffelen oversterfte’ op coronadashboard aan technische fout

Op 2 mei publiceerde Maurice de Hond een data-analyse waaruit bleek dat 24 december 2021 op het coronadashboard van VWS de grafiek over de oversterfte ingrijpend was aangepast. Door de aanpassing leken veel weken met oversterfte te zijn ‘weggemoffeld’. De bandbreedte, waarbuiten gesproken wordt van oversterfte, was van de ene op de andere dag ineens veel breder gemaakt. Daardoor leek het ineens wel mee te vallen met de oversterfte in de tweede helft van 2021. Het aanpassen van de bandbreedte was in eerste instantie ontdekt door Anton Theunissen van Virusvaria.

Naar aanleiding van de bevindingen van De Hond en Theunissen stelde Wybren van Haga (BVNL) begin mei Kamervragen aan minister Ernst Kuipers van VWS. Vandaag kwam de minister met de antwoorden op die vragen, waaronder de vraag ‘waarom het coronadashboard oversterfte heeft weggemoffeld?’

'Niet weggemoffeld'

“Het coronadashboard heeft de oversterfte niet weggemoffeld,” aldus Kuipers. “Door een technische fout is sinds eind 2021 het blauwe gebied van de grafiek over oversterfte op het dashboard te breed getoond. Het blauwe gebied geeft de boven- en ondergrens van de verwachte sterftecijfers van het CBS weer. Door de grotere bandbreedte van de verwachte sterfte stak de daadwerkelijke sterfte minder snel boven deze bandbreedte uit. Door de technische fout leek de oversterfte lager dan die werkelijk was.”

Volgens Kuipers is de fout ontstaan bij het inladen van de prognoses die het CBS één keer per jaar maakt van de sterfte van het volgende jaar en heeft dit met terugwerkende kracht effect gehad op de gehele grafiek (dus de periode maart 2020- heden). Kuipers: “De fout is op 2 mei jongstleden onder onze aandacht gebracht via een tweet van Maurice de Hond, die suggereerde dat VWS deze fout met opzet heeft gemaakt om veel weken met oversterfte weg te moffelen. Het gaat echter om een technische fout.”

De minister stelt in zijn antwoord ook dat de grafiek op 3 mei jongstleden, de dag nadat de fout bij het dashboard bekend is geworden, direct met terugwerkende kracht is aangepast. Of de ‘fout’ ook zou zijn hersteld, als de minister daar niet door De Hond op was gewezen, zegt Kuipers niet.

Op de vraag van Van Haga of Kuipers de mening deelt dat een dashboard van de Rijksoverheid te vertrouwen moet zijn en geen cijfers moet vervalsen om het aantal coronasterfgevallen aan te dikken, antwoordt Kuipers bevestigend. “Ik deel de mening dat een dashboard van de Rijksoverheid te vertrouwen moet zijn. Dat is ook het geval. Het coronadashboard laat actuele cijfers zien over het coronavirus in Nederland. Dit is betrouwbare informatie afkomstig van het RIVM, de GGD’en en de ziekenhuizen. Indien er een fout wordt gemaakt, wordt deze na ontdekking zo snel mogelijk hersteld. Hier wordt transparant over gecommuniceerd via het coronadashboard,” aldus de zorgminister.

Vertrouwen in RIVM en CBS

Kuipers zegt ook dat hij vertrouwen heeft in het RIVM en het CBS, die hij ziet als onafhankelijke onderzoeksorganisaties. Hij zegt daarnaast wel open te staan voor onderzoek door andere onafhankelijk deskundigen op basis van de open data van het CBS en RIVM. ”Ik wil onderzoek door academici mogelijk maken,” zegt hij. “Zo heb ik in de Kamerbrief over de langetermijnstrategie COVID-19, verstuurd op 1 april 2022, aangegeven dat ik de ambitie heb om academici in staat te stellen hun eigen analyses te maken. Daarom streef ik er naar COVID-19-data van partijen zoals het RIVM en de GGD toegankelijk te maken voor onderzoek door derden, uiteraard voor zover dat mogelijk is binnen de AVG.”

Onderzoek oversterfte

Over het onderzoek naar de forse niet corona-gerelateerde oversterfte in de tweede helft van 2021 zegt hij nog: “Eerder heb ik uw Kamer geïnformeerd over de aanpak van het oversterfte onderzoek waarbij onderzoekers, niet gelieerd aan (semi-) overheidsinstanties betrokken worden. In de stand van zakenbrief COVID-19 van 15 februari jongstleden heb ik aangegeven dat het oversterfte-onderzoek door middel van drie trajecten vorm krijgt. Hiermee wordt het onderscheid gemaakt tussen het onafhankelijk onderzoek dat uitgevoerd wordt door het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) en het RIVM (traject 1 en 2), en de opdracht aan ZonMw om academisch onderzoek mogelijk te maken (traject 3). Ik wil hiermee het belang van academisch onderzoek losstaand van de overheid onderstrepen.”

Het onderzoek naar de forse niet corona-gerelateerde oversterfte in de tweede helft van 2021 is nog altijd niet afgerond. Wel gaf het RIVM tegenover blckbx toe dat het bij het onderzoek expliciet kijkt naar de eventuele rol van vaccinaties.

Momenteel is er ook weer sprake van oversterfte in Nederland, bij de leeftijdscategorie 65-80 jaar. Ook andere leeftijdscohorten schurken dicht tegen oversterfte aan.

Over stichting blckbx

Blckbx is een stichting zonder winstoogmerk die wordt gefinancierd door donaties van haar eigen publiek. Voor de mensen, door de mensen en met de mensen: dát is waar blckbx voor staat.

Hoewel we ervoor zorgen dat we de kosten zo minimaal mogelijk houden, zijn er toch doorlopende kosten om gedegen en professionele content te maken. Denk hierbij aan de techniek, de regie, de redactie, de webredactie en het onderhoud van de studio. Om de continuïteit van blckbx te waarborgen, hebben we daarom jouw hulp nodig.

Als je dit artikel waardeert en de urgentie van Nederlands grootste onafhankelijke nieuwsplatform inziet, dan nodigen we je van harte uit om ons te steunen. Alleen dankzij regelmatige donaties kunnen wij onafhankelijke content blijven produceren en onze reikwijdte vergroten, met als doel om de wereld beter te begrijpen. Voor de mensen, door de mensen en met steeds méér mensen.