Kuipers kondigt nieuwe Embryowet aan die ‘mens-diercombinaties reguleert’

“De Embryowet wordt voor het eerst sinds haar ontstaan in 2002 groots aangepast,” jubelt Kuipers in de brief aan de Tweede Kamer. Het wijzigen van de wet gebeurt op initiatief van het kabinet, naar aanleiding van de derde evaluatie van de Embryowet die in opdracht van VWS door ZonMw in 2020 is uitgevoerd. De nieuwe wet geeft wetenschappers en onderzoekers veel meer ruimte om embryo’s te gebruiken voor studies en experimenten.

Over ethische of morele bezwaren met betrekking tot het uitbreiden van het wetenschappelijk gebruik van menselijke embryo’s heeft Kuipers het niet in de brief. De D66’er zegt alleen dat de wet nu ‘in lijn wordt gebracht met nieuwe wetenschappelijke ontwikkelingen.’

Mens-diercombinaties

“Voor de mens-diercombinaties wordt vastgehouden aan het in de wetsevaluatie bepleite uitgangspunt, dat deze alleen onder de Embryowet gereguleerd worden als er sprake is van embryo’s met overwegend menselijk DNA,” stelt de minister in de brief alsof het de normaalste zaak van de wereld is.

“Voor de meeste typen mens-diercombinaties is dit echter al de praktijk. Enkel de cybride, die tot stand komt door de kern van een ‘normale’ menselijke cel in te brengen in een ontkernde eicel van een dierlijke soort, is momenteel nog niet gereguleerd. Ook voor onderzoek hiermee zullen grotendeels soortgelijke regels gelden als voor onderzoek met een embryo,” zegt de minister van Volksgezondheid.

Mens-diercombinaties met overwegend dierlijk DNA vallen niet onder de Embryowet. Onderzoek met deze mens-diercombinaties zal worden gereguleerd door middel van twee wetten: Wet op de Dierproeven (Wod) en de Wet zeggenschap lichaamsmateriaal (Wzl); deze laatste ligt nu nog ter behandeling in de Tweede Kamer.

Definitie embryo aangepast

In de nieuwe wet wordt ook de definitie van embryo aangepast. Hierdoor zullen ook op embryo-gelijkende structuren (ELS) indien ze een intact embryo nabootsen, onder de definitie van embryo vallen. ELS zijn structuren van stamcellen die de ontwikkeling van een embryo geheel of gedeeltelijk nabootsen. Hierdoor kunnen ze bijvoorbeeld gebruikt worden als modelsystemen om onderzoek te doen naar processen die plaatsvinden in een ontwikkelend embryo.

Oprekken veertiendagengrens

Wettelijk mag een embryo op dit moment niet langer dan twee weken buiten een lichaam doorontwikkeld worden. In de praktijk was het daarbij tot nu toe niet mogelijk menselijke embryo’s langer dan maximaal een week door te laten ontwikkelen buiten het menselijk lichaam, stelt Kuipers in de brief.

“Op basis van recente ontwikkelingen lijkt het echter aannemelijk dat het binnen afzienbare tijd mogelijk is menselijke embryo’s langer door te laten groeien, zelfs voorbij de huidige wettelijke grens van veertien dagen. Daarom rijst de vraag of het opschuiven van de zogenoemde veertiendagengrens wenselijk en aanvaardbaar is,” vraagt Kuipers, die daarom advies heeft laten vragen aan de Gezondheidsraad over de 'wenselijkheid en aanvaardbaarheid' van het opschuiven van deze veertiendagengrens naar achtentwintig dagen.