WHO-chef Tedros verklaart apenpokken eigenhandig tot ‘internationale noodsituatie’

Het team experts van het WHO-veiligheidscomité van de Internationale Gezondheidsregeling besloot deze week voor de tweede keer in korte tijd dat apenpokken volgens hun niet voldoet aan de eisen om er een ‘noodsituatie op het gebied van de volksgezondheid van internationaal belang’ – of PHEIC ­– van te maken. Op 23 juni was een eerste poging vanuit de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) om apenpokken te promoveren tot PHEIC ook al gestrand.

Veto Tedros

Dit keer nam voorzitter dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus echter geen genoegen met het negatieve advies van zijn experts en sprak zijn veto uit. Daardoor is de milde, goed te behandelen en niet heel besmettelijke ziekte apenpokken, nu officieel een ‘internationale noodsituatie’.

Het predicaat PHEIC is officieel een ‘uiterste noodgreep’ van de WHO om aangesloten landen te kunnen dwingen tot het nemen van verregaande maatregelen om de uitbraak van een ernstige ziekte te bestrijden. Let wel, er zouden tot nu volgens eigen cijfers van de WHO wereldwijd slechts vijf mensen aan apenpokken zijn overleden. De ziekte zou 16.000 keer zijn vastgesteld en komt vrijwel alleen maar voor bij homo- en biseksuele mannen.

Volgens Tedros is apenpokken echter tóch een wereldwijde bedreiging voor de volksgezondheid. "We hebben te maken met een uitbraak die zich snel over de hele wereld heeft verspreid, via nieuwe transmissiewegen, waarover we te weinig weten, en die voldoet aan de criteria van de Internationale Gezondheidsregeling," zei Tedros in een verklaring, die dus niet wordt onderschreven door het veiligheidscomité. "Om al deze redenen heb ik besloten dat de wereldwijde uitbraak van apenpokken een noodsituatie vormt op het gebied van de volksgezondheid van internationaal belang."

Tekst gaat verder onder de tweet

Gevolgen voor Nederland

Het besluit van Tedros zorgt ervoor dat bij de WHO aangesloten landen zoals Nederland nu verplicht zijn om actie te ondernemen om verspreiding van apenpokken te stoppen. Niet alleen moeten zij middelen ter beschikking stellen en voorraden medicijnen aanleggen, ook moeten zij het publiek en met name ‘kwetsbare groepen’ bewust maken van de ernst van de ziekte, via onder andere overheidscampagnes.

Daarnaast moeten volgens het PHEIC-protocol surveillance- en volksgezondheidsmaatregelen worden geïntensiveerd en moet klinisch beheer en de preventie en bestrijding van infecties in de gezondheidszorg worden versterkt. Last but not least moet onderzoek naar vaccins, behandelingen en andere hulpmiddelen worden versneld en moeten landen reisadviezen opstellen om verdere verspreiding te voorkomen.

In Nederland is apenpokken door gezondheidsminister Ernst Kuipers aan het begin van de uitbraak vrijwel direct op de A-lijst van ernstige ziektes gezet, ondanks dat ook toen al bekend was dat het een ziekte is met een doorgaans onschuldig karakter. De plaatsing op de A-lijst geeft de regering de bevoegdheid om verregaande maatregelen op te leggen 'ter bescherming van de publieke gezondheid', bijvoorbeeld een tijdelijk beroepsverbod, gedwongen onderzoek, isolatie en quarantaine.

Laatste keer was COVID

De laatste ziekte die door de WHO werd verheven tot ‘wereldwijde noodsituatie’ was COVID in 2020. Door de ziekte destijds de PHEIC-status te geven en COVID uit te roepen tot ‘pandemie’ maakte de WHO de weg vrij voor het wereldwijd invoeren van lockdowns en reisbeperkingen. Ook leidde de PHEIC tot het internationaal ‘bundelen van krachten’ om overhaast vaccins te ontwikkelen.

Anno 2022 is steeds duidelijker hoe zinloos en destructief de maatregelen waren die toen door regeringen wereldwijd aan de bevolking werden opgelegd, zoals het sluiten van scholen, winkels, horeca en openbare (culturele) instellingen, het dragen van mondmaskers en social distancing. De ontwikkelde ‘veilige en effectieve’ vaccins, waarmee een groot deel van de wereldbevolking werd geïnjecteerd, blijken ook steeds minder veilig en effectief te zijn.

Dit keer geen lockdowns?

Dr. Mike Ryan, uitvoerend directeur van het WHO Health Emergencies Program, zei eerder tijdens een persconferentie dat het met apenpokken echt zo’n vaart niet zal lopen. "Het is van uitzonderlijk belang dat het bestaan van een noodsituatie op het gebied van de volksgezondheid van internationaal belang en de intensivering van de surveillance- en controle-inspanningen niet worden gebruikt als een middel om dwang uit te oefenen of om maatregelen op te leggen die de waardigheid en de mensenrechten van de getroffen personen in het gedrang brengen," aldus Ryan.